Özel Eğitim Gerektiren Birey: Çeşitli nedenlerle, bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren bireylerdir.
ÖZEL EĞİTİME İHTİYACI OLAN BİREYLERİN SINIFLANDIRMASI
Her bireyin yetersizliği kendine özgü olmasına karşın, tanılanması, ihtiyaçlarının belirlenmesi, eğitimlerinde daha uygun düzenleme ve planlamaya yol gösterici olması için ortak özellikleri ve eğitim ihtiyaçlarına göre sınıflandırma yapılmaktadır.
1. Zihinsel Öğrenme yetersizliği olan Bireyler
2. İşitme Yetersizliği Olan Bireyler
3. Görme Yetersizliği Olan Bireyler
4. Ortopedik Yetersizliği Olan Bireyler
5. Dil ve Konuşma Güçlüğü Olan Bireyler
6. Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler7. Duygusal, Davranışsal ve Sosyal Uyum Güçlüğü Olan Bireyler
8. Otistik Özellikler Gösteren Bireyler
9. Üstün Zeka ve Üstün Yeteneği Olan Bireyler
10. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Gösteren Bireyler
Özel gereksinimi olan bireylerin;
Mümkün olan en erken dönemde,
Gereksinimlerine uygun eğitim ortamlarında,
Uygun yöntem ve araçlar kullanılarak desteklenmesi,
kapasitelerini en üst seviyede kullanabilmeleri açısından önemlidir.
ÖZEL EĞİTİMİN İLKELERİ
- Özel eğitim gerektiren tüm bireyler; ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetinden yararlandırılır. Her birey aynı seviyede olmadığı için farklı düzeyde eğitime ihtiyaç duymaktadır. Dolayısıyla özel eğitim alan her birey için gerek gelişim düzeyi gerek kişilik özelliklerini göz önüne alarak tasarlanan gelişim planları uygulanmaktadır.
- Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitimine erken yaşta başlanır.İnsanların en verimli şekilde bilgi depoladıkları dönem çocukluk dönemleridir. Bu dönemde algılar yetişkinlere göre daha açıktır. Dolayısıyla özel eğitime ne kadar erken başlanırsa bireyde gözlenen gelişim o kadar artacaktır.
- Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür.Özel eğitim hizmeti alan bireylerin sosyal çevreleriyle uyum içinde olmalarını sağlamak eğitimcilerin temel hedeflerden biridir. Bu hedefi hayata geçirebilmek için bireylerin mümkün olduğunca yakın bir yerden özel eğitim hizmeti alması önemlidir. Böylelikle özel eğitim merkeziyle aile arasındaki iletişim daha rahat sağlanır ve bireyin eğitimi daha kolay kontrol edilebilir.
- Özel eğitim gerektiren bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır.Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden hiçbir ücret ödemeden eğitim alabilmektedirler. Maalesef toplumda çok bilinen bir uygulama olmadığı için bu bilgiyi ilgili kişilerle paylaşmak bizlere düşen bir sorumluluktur
- Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilir ve eğitim programları bireyselleştirilerek uygulanır.Özel eğitim alan her birey için bireyselleştirilmiş eğitim planları hazırlanır ve bu planlar dahilinde bireyin ne tür bir eğitime ihtiyacı olduğu tespit edilir ve aldığı eğitim dahilinde gelişimini gözlemlemek mümkün olur.
- Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif olarak katılmaları ve eğitimleri sağlanır.Özel eğitim yalnızca özel eğitim kurumlarında verilen eğitimle sınırlı değildir. Birey vaktinin büyük kısmını evde geçirmektedir ve dolayısıyla aile yaşantısı da eğitimin bir parçası olmak zorundadır. Ev ödevlerinin takibi, özel eğitimde öğretilen bilgilerin tekrarlanması aile fertleri tarafından yapılmalıdır. Bunları yapabilmek için ise aile ile özel eğitim kurumu arasındaki iletişim ve fikir alışverişi şart görünmektedir.· Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylere yönelik etkinlik gösteren sivil toplum örgütleri ile işbirliği içinde çalışılır.Özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerle ilgili düzenlenen projeleri incelemek, yapılan açıklamaları takip etmek eğitimin zenginleşmesi açısından özel eğitim kurumlarını beslemektedir. Eğitimcilerin mesleki bilgilerinin artması ile birlikte bireylerin aldıkları eğitimin kalitesi artmaktadır
- Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde planlanır. Özel eğitim kurumları, eğitimi alan bireyler için başlı başına bir sosyalleşme alanı olarak görülmelidir. Bunun yanı sıra, eğitimin bir parçası olarak öğrencilerin sosyal ortamlara götürülmesi ve toplumsal etkileşimde bulunmalarının sağlanması gerekmektedir.Bu bilgiler ışığında özel eğitim kurumlarını tanımak, ihtiyacı olan bireyleri bu kurumlara yönlendirmek herkesin görevidir. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerini “deli okulu” olarak gören zihniyeti kırmak ve zihinsel engelli, down sendromlu, otistik bireylere yaşanılabilir bir ortam yaratmak ancak önyargıların kırılması ve bu bireylerle etkileşime girilmesi sonucu mümkün olabilir.
Yazarın Notu: (Koyu yazılan maddeler Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Müdürlüğünün sitesinden alınmıştır.)